Czy restrukturyzacja może uratować firmę przed upadłością?

Coraz więcej przedsiębiorców przestaje postrzegać problemy finansowe jako osobistą porażkę, a restrukturyzację jako temat tabu. Dziś to racjonalne narzędzie zarządzania kryzysem, które – przy odpowiednim doborze postępowania i szybkim działaniu – pozwala zawrzeć układ z wierzycielami, zatrzymać spiralę zadłużenia i utrzymać działalność firmy na rynku.

Czym właściwie jest restrukturyzacja?

Restrukturyzacja to zespół działań zmierzających do przywrócenia przedsiębiorstwu zdolności do regulowania zobowiązań i prowadzenia działalności w sposób rentowny. Jak podkreślają eksperci z kancelarii Adwokat Gliwice - KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKAT MATEUSZ SITNIK I WSPÓŁPRACOWNICY, w odróżnieniu od postępowania upadłościowego, które zakłada najczęściej likwidację majątku i zakończenie działalności - restrukturyzacja służy odbudowie firmy.

Zgodnie z obowiązującym prawem, celem postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie układu z wierzycielami, umożliwiającego dłużnikowi uniknięcie upadłości. Takie postępowanie może zostać wszczęte zarówno w przypadku niewypłacalności, jak i zagrożenia jej wystąpieniem. Co istotne, podczas trwania procedury przedsiębiorca zyskuje ochronę prawną, która pozwala mu kontynuować działalność, mimo istniejącego zadłużenia.

Uczestnictwo w formalnym postępowaniu restrukturyzacyjnym wiąże się jednak z określonymi obowiązkami oraz ograniczeniami. Dłużnik nie może swobodnie rozporządzać majątkiem i musi ściśle współpracować z doradcą restrukturyzacyjnym, nadzorcą sądowym lub zarządcą – w zależności od rodzaju postępowania. Niemniej jednak, dla wielu przedsiębiorstw jest to jedyna realna szansa na przetrwanie kryzysu.

Cztery ścieżki naprawcze – wybór zależny od sytuacji firmy

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery tryby postępowań, z których każdy różni się stopniem sformalizowania, zakresem ochrony dłużnika oraz stopniem ingerencji sądu i wierzycieli w bieżącą działalność przedsiębiorstwa.

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest obecnie najchętniej wybieraną formą restrukturyzacji. To procedura, która w większości toczy się poza sądem, a jej główną zaletą jest szybkość oraz zachowanie przez dłużnika kontroli nad firmą. W toku postępowania przedsiębiorca zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym – nadzorcą układu – który sporządza dokumentację oraz przeprowadza głosowanie wierzycieli nad propozycjami układowymi. Sąd wkracza do akcji dopiero na końcowym etapie – zatwierdzając lub odrzucając układ.

Jeśli wierzytelności sporne stanowią mniej niż 15% całości zadłużenia, warto rozważyć przyspieszone postępowanie układowe. Jest to procedura sądowa, w której to sąd wyznacza nadzorcę, a głosowanie nad układem odbywa się już w ramach formalnego postępowania. Zaletą tej drogi jest większy nadzór nad procesem i stosunkowo krótki czas trwania. W odróżnieniu od zatwierdzenia układu dłużnik traci jednak część kontroli nad decyzjami wykraczającymi poza zwykły zarząd.

W sytuacjach bardziej skomplikowanych, gdy sporna część wierzytelności przekracza 15%, stosuje się postępowanie układowe. W tym trybie proces ulega wydłużeniu, ponieważ wierzyciele mogą składać sprzeciwy do spisu wierzytelności. Sprzeciwy te rozpoznaje sędzia-komisarz.

Najbardziej rozbudowaną formą naprawy przedsiębiorstwa jest postępowanie sanacyjne. To jedyna procedura umożliwiająca prowadzenie działań sanacyjnych – np. sprzedaż zbędnych składników majątku bez obciążeń, wypowiedzenie nierentownych umów czy redukcję zatrudnienia. W zamian za szerokie uprawnienia sanacyjne dłużnik przekazuje jednak kontrolę nad firmą zarządcy powołanemu przez sąd.

Ochrona prawna i efekty restrukturyzacji

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego wiąże się z uruchomieniem szeregu mechanizmów ochronnych. Przede wszystkim, z mocy prawa zawieszone zostają postępowania egzekucyjne. Wierzyciele nie mogą podejmować nowych działań windykacyjnych, a to pozwala firmie złapać oddech i skupić się na działaniach naprawczych.

Spłata zobowiązań powstałych przed otwarciem postępowania zostaje wstrzymana. Dłużnik nie może ich regulować aż do przyjęcia układu, służy to zachowaniu równości wierzycieli. Równocześnie musi jednak na bieżąco opłacać nowe zobowiązania – niedopełnienie tego obowiązku może prowadzić do umorzenia postępowania.

Kolejnym istotnym zabezpieczeniem jest ochrona trwałości istniejących umów. Wierzyciele nie mogą ich wypowiadać wyłącznie z powodu otwarcia restrukturyzacji. Co więcej, jeśli w treści umowy zastrzeżono możliwość jej rozwiązania w razie złożenia wniosku o restrukturyzację, zapis ten jest nieważny.

Ograniczenia w zamian za szansę na przetrwanie

Mimo że restrukturyzacja daje dłużnikowi szereg korzyści, nie oznacza pełnej swobody w prowadzeniu działalności. W zależności od trybu postępowania, przedsiębiorca może być zobowiązany do uzyskania zgody wierzycieli, rady wierzycieli lub sędziego-komisarza na niektóre czynności – w szczególności dotyczące majątku firmy. Taki nadzór ma zapobiegać działaniom, które mogłyby uszczuplić masę układową i tym samym zagrozić możliwościom zaspokojenia wierzycieli.

W praktyce oznacza to, że proces restrukturyzacyjny to forma transakcji – z jednej strony przedsiębiorca uzyskuje ochronę i możliwość redukcji zadłużenia, z drugiej strony musi podporządkować się określonym regułom i zdobyć zaufanie otoczenia. Udział w postępowaniu restrukturyzacyjnym wiąże się z koniecznością pełnej transparentności wobec sądu i wierzycieli oraz rzetelnego wypełniania obowiązków.

Kiedy warto podjąć decyzję o restrukturyzacji?

Jednym z najczęstszych błędów przedsiębiorców jest odwlekanie decyzji o wszczęciu postępowania naprawczego. Niejednokrotnie firmy sięgają po restrukturyzację zbyt późno – w momencie, gdy zobowiązania są już zbyt duże, a utrata zaufania rynku staje się trudna do odwrócenia. Tymczasem właśnie szybka reakcja na pierwsze oznaki problemów finansowych może zadecydować o powodzeniu całego procesu.

Zgodnie z przepisami, formalną restrukturyzację można rozpocząć w przypadku niewypłacalności, ale również w sytuacji, gdy istnieje realne zagrożenie jej wystąpienia. W praktyce oznacza to, że już utrata bieżącej płynności finansowej lub groźba utraty źródeł finansowania powinna skłonić do refleksji nad możliwymi działaniami naprawczymi.

Przedsiębiorca, który potrafi z wyprzedzeniem rozpoznać symptomy kryzysu i zdecyduje się na rozpoczęcie formalnego postępowania, zyskuje czas, narzędzia prawne i profesjonalne wsparcie. Właściwie przeprowadzona restrukturyzacja daje szansę na oddłużenie, jak również na realne uporządkowanie firmy i wzmocnienie jej fundamentów.

Prewencja jako element strategii zarządzania

Nie każdy kryzys finansowy musi kończyć się postępowaniem sądowym. W wielu przypadkach możliwe jest wdrożenie wewnętrznych mechanizmów kontrolnych, które pozwolą uniknąć konieczności otwierania restrukturyzacji. Regularne monitorowanie wskaźników płynności, tworzenie rezerw finansowych, analiza ryzyka czy bieżące śledzenie dostępnych form wsparcia – to narzędzia, które powinny być standardowym elementem zarządzania każdą większą firmą.

Warto również przygotować plan działania na wypadek wystąpienia trudności. Taka „mapa awaryjna” może obejmować określone scenariusze działań w sytuacjach kryzysowych oraz wskazanie osób odpowiedzialnych za ich wdrożenie. Nawet najprostszy plan awaryjny może w praktyce okazać się ratunkiem dla firmy, jeśli zostanie uruchomiony we właściwym momencie.

Jeżeli mają Państwo pytania lub wątpliwości dotyczące procedur restrukturyzacyjnych, warto rozważyć konsultację z prawnikami specjalizującymi się w tej dziedzinie.

Restrukturyzacja to realne narzędzie pozwalające firmie uniknąć upadłości i odzyskać zdolność do prowadzenia działalności. Duże znaczenie ma szybkie podjęcie decyzji, dopasowanie rodzaju postępowania do sytuacji przedsiębiorstwa oraz współpraca z doradcą, który pomoże przeprowadzić proces zgodnie z wymogami prawa. Odpowiednio przeprowadzona restrukturyzacja nie oznacza końca działalności – może być początkiem skutecznego programu naprawczego i powrotu firmy do stabilności.

Jeżeli mają Państwo pytania lub wątpliwości dotyczące procedur restrukturyzacyjnych, warto rozważyć konsultację z prawnikami specjalizującymi się w tej dziedzinie.

Adwokat Gliwice - KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKAT MATEUSZ SITNIK I WSPÓŁPRACOWNICY

Adres: Zabrska 39 D, 44-100 Gliwice

Telefon: +48 32 706 15 55

E-mail: [email protected]